1. Öncəliklə bunu bildirim ki, bu proses çox dərin və geniş bir mövzudur, və internetdə elmi dildə bu haqda istənilən qədər elmi araşdırmalar və məqaləler var amma mən bu prosesi tam sadə dillə izzah etməyə çalışacam.kvant fizikasına görə cisimlər əslində rəngsizdir və bizim onları gördüyümüz rəng tonları sadə dillə onların bizə yansıtdığı işıq dalğalarının əks etdiridiyi rənglər ilə əlaqəlidir.
Gələk izzaha: bildiyimiz kimi Hər bir cismin özünəməxsus atomik quruluşu və kimyəvi tərkibi var. Buna görə də, işıq dalğası bu cisimlərə çatdıqda,bu cisimlər öz quruluşlarına uyğun olaraq işığın bəzi dalğa uzunluqlarını udur və bəzilərini geri əks etdirirlər. Obyektlər işıq spektrində əks olunan dalğa uzunluğunun rəngində görünür. Məsələn, sadə dillə misal çəkim; banan orta dalğa uzunluğu 570 nanometr olan işığı udmur və onu geriyə əks etdirir.Bu dalğa uzunluğu spektrdə sarı rəngə aid olduğu üçün biz bananı kənardan sarı kimi görürük və fizikada hər bir dalğa uzunluğunun özünə uyğun rəng spektri var buna görə də buna uyğun olaraq cisimlər hansı dalğa uzunluğu aralığına aiddirsə o rəngi bizə yansıdırlar.

Daha dərinə gedək, niyə bananlar işığı 500 nanometr yox, 570 nanometr dalğa uzunluğu ilə əks etdirir? Və ya niye bütün cisimlər rəngsizdirse biz onları eyni görmürük? Bunun cavabı, əvvəl qeyd etdiyim kimi , bananın quruluşundakı atomlar, molekullar və banana xas olan kimyəvi maddələrdir(hansı ki, bütün cisimlərin ferqli quruluşu və kimyəvi tərkibi olduğu üçün onlarin hamısı ferqli rənglərdə və daha dəqiq desək müxtəlif enerji səviyyələrində olurlar). Atomdan atoma və molekuldan molekula dəyişən bu enerji səviyyəsinə uyğun gəlməyən və bu səbəbdən udulmayan və geri əks olunmayan dalğa uzunluğu obyektə öz rəngini verir.
Sonra isə belə bir sual ortaya çıxa bilər bəs necə rənglərin çoxlu tonları var bunun səbəbi isə əsas spektrdə ana rəng tonu 7 dənə olsa belə sən onun tonlarını görə bilərsən ( belə düşünün ki, məsələn sarı rəng aralığı 600-700 nm dalğa uzunluğuna aiddirsə hər hansı cisim 680 nm dalğa uzunluğunda olanda biz onu artıq sarının hər hansı bir tonunda görmüş olacayıq). şəkildə görə bilərsiniz tonları;
https://i.imgur.com/cfSFxQx.png

Gəlin birazda bəzi cisimlərlə gözümüzü müqayisə edək. Burada gördüyüm qədərilə bir çox insanın fotoaparata marağı var bunu elə müqayisə etsek: Beynimizdə əmələ gələn rəngli təsvirlər sensora düşən işığın dalğa uzunluğuna əsaslanır.yəni, bir növü zehni kodlaşdırmadan ibarətdir. Kameralarla bağlı vəziyyət də bizdə olduğu kimidir. Sensorun üzərinə düşən işığın dalğa uzunluğu kodlaşdırılır və ekranda əks olunur. Müxtəlif marka və modellərin hər bir sensoru bu dalğa uzunluqlarını aşkar etmək qabiliyyətindən asılı olaraq sensora düşən dalğa uzunluğunu fərqli şəkildə kodlayır(sensoru görə necə ki, fotoların effekti fərqli olursa buda ele bu hadisə ilə bağlıdır bir növü). Eyni zamanda, hər bir ekran öz imkanlarından asılı olaraq bu kodlaşdırılmış dalğa uzunluğunu fərqli şəkildə əks etdirir. Telefonunuzun ekranı qırılanda və ekranı düzəltdirdikdən sonra çox zaman rənglərin dəyişdiyini görürük. Bununla belə, sensorunuz dəyişməyib, hələ də eyni kodlaşdırma edir? Kameralar və ekranlar kimi beyin də sensordan, yəni gözdən gələn kodları kimyəvi siqnala çevirir və bu kimyəvi maddələr sayəsində zehnimizdə rəngli görüntü əmələ gəlir. Hər insanın sensor keyfiyyəti, yəni gözləri və hər bir insanın ekran keyfiyyəti, yəni ağlı fərqli olduğu üçün bu rəngli görüntülər də bir-birindən fərqlidir. Məsələn: uzağı zəif görən insanlarda (bir növü gözün optikasında sensoru zəifləyir kimi düşünsək) cisimləri tam seçə bilmədiyi kimi rəngləri də solğun və ala-toranlıq seçir (sensoru zəif kameralarda görüntünün aşağı keyfiyyətdə olmağı kimi).
Son olaraq isə rənglər mövcud deyil demək doğru deyil sadəcə nəsnələr və cisimlər rəngsizdir və işıq sayəsində onları fərqli rənglərdə görə bilirik. yaxşıki bu işıq yansıması mövcuddur, yoxsa onsuzda maraqsız olan dünya rəngsiz daha soyuq və mənasız olardı. Rəngli günlər diləyirəm hərkəsə..